Marian Nyczka
| Marian Nyczka | |||
| artysta malarz, grafik | |||
|
| |||
| Data urodzenia | 15 listopada 1925 | ||
| Miejsce urodzenia | Kiełczewo | ||
| Data śmierci | 9 stycznia 1986 | ||
| Miejsce śmierci | Szczecin | ||
| Miejsce spoczynku | Cmentarz komunalny w Kościanie (kw. E5-1-41) | ||
Marian Nyczka (1925-1986) – artysta malarz, grafik
Życiorys
Marian Nyczka urodził się 15 listopada 1925 roku w Kiełczewie (pow. kościański). W latach 1948-1953 studiował pod kierunkiem prof. Juliusza Studnickiego i prof. Jacka Żuławskiego w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie. Dyplom uzyskał w Gdańsku w 1955 roku.
Od 1953 roku w Szczecinie. Współtworzył tzw. grupę sopocką, w skład której weszli przybyli do Szczecina młodzi artyści, wychowankowie sopockiej PWSSP. Ponadto był członkiem grup twórczych: Grupa 7, Grupa 3 i Grupa 13. Ta ostatnia grupa, zawiązana w 1963 roku na zasadzie swobodnego doboru, skupiała w swoim gronie artystów trzech dyscyplin - malarstwa, grafiki i rzeźby. Nie reprezentowała jednolitej koncepcji artystycznej. Jej celem była wspólna konfrontacja indywidualnych poszukiwań twórczych.
Choć Marian Nyczka studiował malarstwo, to przede wszystkim uprawiał grafikę. Ta dziedzina pochłonęła artystę całkowicie, i w niej osiągał najciekawsze rezultaty. Specjalizował się w linorycie. Jego kompozycje figuralne i pejzaże powstawały pod wyraźnym wpływem kubizmu, zwłaszcza twórczości Pabla Picassa. Malarstwo traktował jako odskocznię swoich poszukiwań twórczych.
Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego, Zamku Książąt Pomorskich i Książnicy Pomorskiej w Szczecinie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Okręgowego w Toruniu, Muzeum im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze oraz w zbiorach prywatnych w kraju i za granicą. Był cenionym autorem ex librisów (m.in. w zbiorach Książnicy Pomorskiej im. S. Staszica w Szczecinie). W latach 1967-1970 należał do zespołu redakcyjnego kwartalnika „Vineta”, w którym odpowiedzialny był za plastykę. Zaprojektował także okładkę do „Przeglądu Zachodniopomorskiego”, kwartalnika, a obecnie rocznika, wydawanego od 1963 roku przez szczecińskie uczelnie, m.in. Wyższą Szkołę Pedagogiczną i Uniwersytet Szczeciński.
Zmarł 9 stycznia 1986 roku w Szczecinie. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Kościanie przy ul. Ks. Bączkowskiego (kw. E5-1-41).
W listopadzie 2007 roku z inicjatywy Stowarzyszenia „Czas Przestrzeń Tożsamość” na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie posadzono Drzewko Pamięci, którym uhonorowano malarza jako osobę zasłużoną dla życia kulturalnego Szczecina.
Twórczość (wybór)
- Port I - linoryt (40 x 63 cm)
- Port II - linoryt (60 x 50 cm)
- 1956 – Sieciarka - monotypia
- 1958 - Portret z sową - linoryt
- 1959 - Kobieta rano - linoryt
- 1966 – Poranna toaleta - olej, płótno (90 x 110 cm)
- 1966 – Portret Marianny - olej, płótno (100 x 70 cm)
- 1968 – Spotkanie VI - linoryt (50 x 62 cm)
- 1974 – Spotkanie VII - olej, płótno (100 x 80 cm)
Wybrane prace
Sieciarka - monotypia (1956)
Kobieta rano – linoryt (1959)
Okładka książki pod red. Władysława Filipowiaka (1962)
Okładka kwartalnika „Przegląd Zachodniopomorski” (1963)
Ex libris Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szczecinie (1965)
Spotkanie VI – linoryt (1968)
Wystawy
Wystawy indywidualne
- 1960 – wystawa malarstwa (wspólnie z Grażyną Harmacińską), BWA Szczecin (grudzień)
- 1961 – wystawa malarstwa i grafiki (wspólnie z Jerzym Brzozowskimi Edmundem Witkowskim), BWA Szczecin (październik-listopad)
- 1962 – Koszalin
- 1963 – Złotów
- 1963 – wystawa grafiki, Arsenał Poznań
- 1964 – wystawa grafiki, BWA Lublin
- 1966 – wystawa grafiki, Szczecin (luty-marzec)
- 1971 – BWA Szczecin
- 1983 – wystawa jubileuszowa, Muzeum Narodowe Szczecin
- 1987 – Marian Nyczka 1925-1986. Linoryty, Galeria Kordegarda Warszawa
Wystawy zbiorowe
- 1953 – X-lecie Ludowego Wojska Polskiego w Plastyce, Warszawa
- 1954 – IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Warszawa
- 1954-1956 – wystawy „Plastyki Ziem Nadodrzańskich”, Wrocław
- 1956 – I Ogólnopolska Wystawa Grafiki Artystycznej i Rysunku, Warszawa
- 1956 – XII Zimowa Wystawa Plastyki, Radom
- 1957 – I Wystawa Grupy Siedmiu, Warszawa
- 1958 – II Wystawa Grupy Siedmiu, Poznań
- 1959 – II Ogólnopolska Wystawa Plastyki Marynistycznej, Warszawa
- 1959 – II Ogólnopolska Wystawa Grafiki Artystycznej i Rysunku, Warszawa
- 1959 – XII Festiwal, Sopot
- 1960 – Wiosna Opolska, Opole
- 1960 – I Biennale Grafiki, Kraków
- 1961 – Ogólnopolska wystawa grafiki, Zachęta, Warszawa
- 1961-1962 – Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL, Muzeum Narodowe Warszawa
- 1961-1962 – wystawa okręgowa Związku Polskich Artystów Plastyków, sala CBWA w Muzeum Pomorza Zachodniego, Szczecin (grudzień 1961-styczeń 1962)
- 1961-1966 – wystawy „Plastyki Ziem Nadodrzańskich”, Wrocław
- 1962 – Wiosna Opolska, Opole
- 1962 – I Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, BWA Szczecin (lipiec-sierpień)
- 1962 – II Biennale Grafiki, Kraków
- 1962 – I Przegląd Malarstwa, Grafiki i Rzeźby o charakterze ogólnopolskim, Pawilon Wystawowy ZPAP, Bielsko-Biała
- 1963 – Grupa Szczecińska, BWA Łódź, Galeria MDM Warszawa
- 1963 – „Złote Grono'63”, BWA Zielona Góra
- 1964 – Wiosna Opolska, Opole
- 1964 – III Biennale Grafiki, Kraków
- 1964 – V Ogólnopolska Wystawa Plastyki Marynistycznej, Warszawa
- 1964 – II Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, BWA Szczecin (lipiec-wrzesień)
- 1965 – III Ogólnopolska Wystawa Malarstwa i Grafiki, Bielsko-Biała
- 1965 – „Złote Grono'65”, BWA Zielona Góra
- 1965 – „20 lat PRL w twórczości plastycznej”, Warszawa
- 1966 – I Międzynarodowe Biennale Grafiki, Kraków
- 1966 – Wiosna Opolska, Opole
- 1966 – III Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, BWA Szczecin (lipiec-wrzesień)
- 1966 – IV Ogólnopolska Wystawa Malarstwa i Grafiki, Bielsko-Biała
- 1968 – II Międzynarodowe Biennale Grafiki, Kraków
- 1968 – IV Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, BWA Szczecin (lipiec-wrzesień)
- 1969 – „Złote Grono'69”, BWA Zielona Góra
- 1969 – IV Ogólnopolska Wystawa Grafiki, Warszawa
- 1970 – III Ogólnopolskie Subskrypcje Grafiki Artystycznej, Warszawa
- 1970 – V Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, BWA Szczecin (lipiec-wrzesień)
- 1971 – V Ogólnopolska Wystawa Grafiki, Muzeum Narodowe Poznań
- 1971 – Szczecińskie Dzieło Plastyczne w XXV-lecie ZPAP i XX-lecie PSP, BWA Szczecin
- 1972 – VI Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, BWA Szczecin
- 1974 – VII Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, BWA Szczecin
- 1975 – „Od Odry po Bałtyk” (prezentacja prac twórców środowiska szczecińskiego), Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra
- 1975 – Współczesność, XXX-lecie Plastyki Szczecińskiej, BWA Szczecin
- 1980 – Plastyka szczecińska 1945-1980, Muzeum Narodowe Szczecin
- 1985 – Plastyka Ziem Zachodnich i Północnych w 40-lecie powrotu do Macierzy, BWA Olsztyn
- 1993 – Szczecińska sztuka współczesna 1945-1993, Muzeum Narodowe Szczecin
- 1993 – Grupa Sopocka 1953-1993, Muzeum Narodowe Szczecin
Wystawy zagraniczne
- 1961-1963 – Polski Ruch Rewolucyjny w Sztuce (Berlin, Pekin, Hanoi, Ułan Bator, Bukareszt, Bratysława)
- 1965 – Młoda Plastyka Szczecińska, Aarhus (Dania)
- 1965 – Morze Bałtyckie - morzem pokoju, Rostock (NRD)
- 1965 – Szwecja
- 1966 – Ankara, Stambuł (Turcja)
- 1966 – New Dehli (Indie)
- 1966 – USA
- 1967 – Urugwaj
- 1968 – Santiago de Chile (Chile)
- 1968 – Dania
- 1969 – Sao Paulo (Brazylia)
- 1969 – Jugosławia
- 1970 – Plastyka i architektura, Rostock (NRD)
- 1970 – Wystawa Grafiki Polskiej, Lagos (Portugalia)
- 1970 – Wystawa Grafiki Polskiej, Ryga, Moskwa (ZSRR)
- 1970 – Nigeria
- 1974 – Współczesna grafika marynistyczna - ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, Turku (Finlandia), Midllesbrough (Anglia)
- 1977 – Współczesna grafika marynistyczna - ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, Berlin (NRD)
- 1978 – Współczesna Sztuka Wybrzeża - ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, Skagen (Dania)
- 1979 – Współczesna Sztuka Wybrzeża - ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, Lubeka (RFN)
- 1979 – Wystawa Grafiki Polskiej, Moskwa (ZSRR)
Nagrody
- 1960 – I nagroda w konkursie Wiosny Opolskiej
- 1962 – I nagroda w konkursie Wiosny Opolskiej
- 1962 – nagroda Miasta Szczecina
- 1964 – III nagroda w konkursie Wiosny Opolskiej
- 1965 – nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki
- 1966 – I nagroda w konkursie Wiosny Opolskiej
- 1966 – brązowy medal na IV Ogólnopolskiej Wystawie Malarstwa i Grafiki w Bielsku-Białej ("Bielska Jesień”) za Portret Marianny
- 1966 – nagroda w konkursie Piękno Ziemi Szczecińskiej zorganizowanym przez Wydział Kultury WRN w Szczecinie z okazji 20-lecia Pomorza Zachodniego
- 1968 – brązowy medal na IV Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie
Odznaczenia
- 1964 – Zasłużony Działacz Kultury
- 1968 – złota odznaka „Zasłużony Pracownik Morza"
- 1974 – Złota Odznaka Gryfa Pomorskiego
- 1981 – Srebrny Krzyż Zasługi
O twórcy
- W środowisku szczecińskim w początkowym okresie artysta pozostawał odosobniony w swoich poczynaniach w dziedzinie grafiki, utrzymywał jednakże bliskie kontakty z twórcami innych ośrodków, śledził też z uwagą wydarzenia artystyczne w kraju i na świecie. Za swego mistrza obrał Picassa. Bogactwo interpretacji grafiki wielkiego twórcy stało się dla Nyczki przedmiotem dociekliwych analiz i studiów, przyswajania zabiegów warsztatowych, sposobu rozczłonkowywania i zespalania formy i jak się okazało, także akceptowania postkubistycznych idei. Z wielorakich poczynań Picassa w grafice Nyczka skupiał uwagę tylko na niektórych, tych przydatnych do wypracowania i formułowania własnego stylu. (Jadwiga Najdowa w katalogu do wystawy indywidualnej Mariana Nyczki Z galerii wspomnień)
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorka hasła Jadwiga Najdowa), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- Jadwiga Najdowa, Plastyka szczecińska w latach 1945-1960, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1962
- Wystawa Szczecińskie Dzieło Plastyczne w XXV-lecie ZPAP i XX-lecie PSP (katalog pod red. Jerzego Brzozowskiego, Tadeusza Eysymonta, Janiny Kosińskiej), ZPAP, Szczecin 1970
- Z galerii wspomnień (pod red. Eugeniusza Kusa, Barbary Igielskiej, Jarosława Eysymonta), Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Szczecin 2006
- Nyczka miasto kobiet: twórczość Mariana Nyczki = Marian Nyczka und sein Werk (pomysłodawca Andrzej Łazowski; tłumaczenie na niemiecki Heidi Beryt), Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość, Szczecin 2018
