Ryszard Sawicki
| Ryszard Sawicki | |||
| aktor | |||
| |||
| Data urodzenia | 27 listopada 1891 | ||
| Miejsce urodzenia | Wilno | ||
| Data śmierci | 10 września 1967 | ||
| Miejsce śmierci | Świnoujście | ||
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 40B-5-27) | ||
| Lokalizacja grobu | zobacz na mapie | ||
Ryszard Sawicki (1891-1967) – aktor
Życiorys
Ryszard Sawicki (wł. Ryszard Krameris) urodził się 27 listopada 1891 roku w Wilnie w rodzinie robotniczej. Był synem Kazimierza Kramerisa i Łucji z d. Sawickiej. W młodości pracował fizycznie. Po ukończeniu szkoły średniej podjął studia prawnicze na uniwersytecie w Piotrogrodzie (ob. Petersburg). Po dwóch latach przerwał naukę i zaczął uczęszczać do trzyletniego studium aktorskiego Toporkowej przy miejscowej szkole dramatycznej. Zadebiutował w 1917 roku w reprezentacyjnej sali Teatru Państwowego w miejscowości Krasnoje Sieło k. Piotrogrodu. Na scenie używał nazwiska panieńskiego matki. Później grał w Teatrze Saburowa w Piotrogrodzie (1918) i w Państwowym Teatrze w Saratowie (sez. 1919/1920). W 1920 roku przeniósł się do Rygi. Do 1928 roku występował na scenie teatru Russkaja Drama, gdzie grał u boku znakomitego radzieckiego aktora Wasilija Kaczałowa. Kolejno był aktorem teatrów litewskich w Kownie, Kłajpedzie i w Szawlach. Zagrał m.in. Barona w Na dnie M. Gorkiego, Roberta Dudleya w Marii Stuart F. Schillera, Chlestakowa w Rewizorze M. Gogola. Prawdopodobnie przebywał na Litwie do 1944 roku. Wg innych źródeł w czasie II wojny światowej został wywieziony na roboty do Niemiec.
Po powrocie do Polski pracował w majątku koło Łodzi (do 1946). W latach 1947-1948 był referentem kulturalno-oświatowym, a potem kierownikiem świetlicy w Wałbrzychu. Od 1948 do 1952 roku był aktorem w zespole Wiktora Biegańskiego w Teatrze Miejskim w Świdnicy.
W 1952 roku przeniósł się do Szczecina. Do przejścia na emeryturę w 1966 roku był aktorem Państwowych Teatrów Dramatycznych. W lutym 1961 roku obchodził jubileusz czterdziestopięciolecia pracy artystycznej. Wystąpił wówczas w roli Heneka Jensena w Wielkim bluffie. Po 1961 roku występował rzadziej i najczęściej w niewielkich rolach. W 1955 roku wystąpił w epizodycznej roli starego Niemca w filmie Jana Rybkowskiego Godziny nadziei.
Był drugim mężem Ireny Zofii Dulembianki (1903-1987), z którą ślub wziął 3 marca 1949 roku w Świdnicy. Małżeństwo było bezdzietne.
Zmarł 10 września 1967 roku w Świnoujściu. Został pochowany pod nazwiskiem Krameris na Cmentarzu Centralnym (kw. 40B-5-27).
Teatr (Szczecin)
| Tytuł | Autor | Reżyser | Rola | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|
| Mieszczanie | Maksym Gorki | Emil Chaberski | Pierczychin | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 lutego 1952 |
| Jacht „Paradise” | Roman Hussarski, Stanisław Lem | Emil Chaberski | Profesor | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 24 września 1952 |
| Ożenek | Mikołaj Gogol | Emil Chaberski | Podkolesin, urzędnik, radca dworu | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 31 grudnia 1952 |
| Pan Teodor Zrzęda | Carlo Goldoni | Bronisław Kassowski | Teodor | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 28 czerwca 1953 |
| Za tych, co na morzu! | Borys Ławreniew | Emil Chaberski | Komandor Charitonow | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 listopada 1953 |
| Na południe od 38 równoleżnika | Thai-Dian-Czub | Emil Chaberski | Doktor Tian Men Hi | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 8 maja 1954 |
| Świętoszek | Molière | Emil Chaberski | Tartuffe | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 10 listopada 1954 |
| Oświadczyny (grane z Eugeniuszem Onieginem Aleksandra Puszkina w reż. Marii Straszewskiej pod wspólnym tytułem Wieczór przyjaźni) | Antoni Czechow | Emil Chaberski | Iwan Wasiliewicz Łomow | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 1 grudnia 1954 |
| Ostry dyżur | Jerzy Lutowski | Ludwik Benoit | Machcewicz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 19 listopada 1955 |
| Spotkanie | Jean Anouilh | Jan Maciejowski | Filemon | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 22 lipca 1956 |
| Klub kawalerów | Michał Bałucki | Jan Maciejowski | Sobieniewski, prezes klubu | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 30 listopada 1956 |
| Cyd | Stanisław Wyspiański | Aleksander Rodziewicz | Don Diego | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 20 grudnia 1957 |
| Beatrix Cenci | Juliusz Słowacki | Aleksander Rodziewicz | Ksiądz Anselmo | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 grudnia 1958 |
| Maria Stuart | Friedrich Schiller | Aleksander Rodziewicz | Melwil | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 14 marca 1959 |
| Zemsta | Aleksander Fredro | Józef Gruda | Dyndalski | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 7 grudnia 1960 |
| Manon Lescaut | Vitĕzslav Nezval wg powieści Abbé Prèvosta | Zdzisław Tobiasz | Pierre | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 31 grudnia 1960 |
| Wielki bluff | Juliusz Głowacki | Aleksander Rodziewicz | Henek Janssen | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 lutego 1961 |
| Koledzy | Wasilij Aksionow, Jurij Stabawoj | Jan Maciejowski | Makar Zawidonow | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 6 listopada 1963 |
| Balladyna | Juliusz Słowacki | Maria Straszewska | Lekarz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 13 marca 1965 |
Na scenie i w filmie
Ryszard Sawicki (Iwan Wasiliewicz Łomow), Hanna Różańska (Natalia Stiepanówna), Jarosław Skulski (Stiepan Stiepanowicz Czubukow) w Oświadczynach (1954) - fot. Witold Chromiński
Ryszard Sawicki (Sobieniewski) i Jan Daszewski (Wygodnicki) w Klubie kawalerów (1956) - fot. Witold Chromiński
Ryszard Sawicki (Sobieniewski) i Janina Masiejewska (Marynia) w Klubie kawalerów (1956) - fot. Witold Chromiński
Ryszard Sawicki (Stary Niemiec) i Jerzy Kawka (Scharführer Schkoppeck) w filmie Godziny nadziei (1955)
Nagrody i wyróżnienia
- 1955 – Nagroda Artystyczna Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za pracę w dziedzinie teatru (22 lipca)
Odznaczenia
- 1955 – Medal 10-lecia Polski Ludowej
- 1961 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1961 – Złota Honorowa Odznaka Gryfa Pomorskiego
O Ryszardzie Sawickim
Należał do najbardziej cenionych aktorów szczecińskiej sceny. Pisano o nim m.in.:
- (...) Ryszard Sawicki dał znakomitą postać Teodora, zrzędnego skąpca i domowego despoty, w niektórych momentach o wyjątkowej wprost sile ekspresji scenicznej. (Feliks Jordan o roli Teodora Zrzędy)
- (...) I znowu brak mi miejsca na omówienie wszystkich tych ról, nie podobna jednak nie wspomnieć kol. Ryszarda Sawickiego, który w roli komandora Charitonowa stwarza postać o poważnym ładunku ideologicznym i demonstruje wysoki poziom warsztatu aktorskiego. Szkoda, że jeszcze niedoskonałe opanowanie mowy polskiej (kol. Sawicki grał długo na scenie rosyjskiej) jest dla niego znacznym utrudnieniem w pracy na polskiej scenie. (Jan Kreczmar, O młodzieży aktorskiej i teatrze szczecińskim, „Teatr” 1954 nr 2, s. 9)
- (...) Sam jego wygląd mówił już za siebie. Gdy zmysłowe usta wypowiadają święte słowa, zimne spojrzenia niedobrych oczu wyraźnie mówią o tym, że te usta kłamią. Gdy chude dłonie odwracają naboznie kartki modlitewnika, opasły brzuch mówi wyraźnie, że królestwo boże Świetoszka jest na tej ziemi. (E. Messer o roli Tartuffe'a)
- (...) Sam Tartuffe - to nowa, niezwykle interesujaca kreacja, najwybitniejszego chyba z naszych aktorów - Ryszarda Sawickiego. Bogate wnętrze, siła przeżycia, znakomite środki warsztatowe, oto cechy tej roli. Gdy Tartuffe wyznaje Elwirze swoją miłość, Sawicki przemawiał z takim żarem, że zapominało się o jego obłudzie, jego namiętność budziła raczej współczucie. (Feliks Jordan o roli Tartuffe'a)
- (...) Wybitnie utalentowany, o bogatym wnętrzu i znakomitej technice, stworzył wiele nieprzeciętnych, zawsze nowych, nie powtarzających się postaci. (Program jubileuszowy)
- (...) Rozporządzając dobrymi środkami warsztatowymi, stworzył w ciągu kilkunastu lat pobytu w szczecińskich teatrach wiele znakomitych kreacji aktorskich, które wysunęły go na czołowe miejsce w zespole. Między innymi piękną postać komandora Charitonowa w sztuce Ławrieniewa „Za tych, co na morzu”, Tartuffa w „Świętoszku”, Doktora Tian Men Hi w koreańskiej sztuce „Na południe od 38 równoleżnika”.' (Zofia Ordyńska, To już prawie sto lat..., s. 280-281)
Bibliografia
- Zofia Ordyńska, To już prawie sto lat..., Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970
- Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965 (pod red. Zbigniewa Raszewskiego), PWN, Warszawa 1973
- Teatry Dramatyczne w Szczecinie 1945-1965 (pod red. Danuty Piotrowskiej), Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW Prasa, Poznań 1965
- WL, Szczecin przyznaje nagrody teatralne, „Teatr” 1955 nr 17, s.20
