Wela Lam
Wela Lam | |||
aktorka, reżyserka, tancerka, choreografka | |||
| |||
Data urodzenia | 24 września 1922 | ||
Miejsce urodzenia | Poznań | ||
Wela Lam (ur. 1922) – aktorka, reżyserka, tancerka, choreografka
Życiorys
Wela Lam (także Wela Lam-Ziemnowiczowa) urodziła się 24 września 1922 roku w Poznaniu. Pochodziła z rodziny o zamiłowaniach humanistycznych i artystycznych. Jej ojciec Władysław był w okresie międzywojennym nauczycielem rysunków w miejscowym gimnazjum, a po wojnie współorganizatorem Wydziału Architektury na Politechnice Gdańskiej oraz wykładowcą malarstwa w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Sopocie. Stryj Stanisław znanym wydawcą w Paryżu, a pradziad Jan autorem głośnej satyry na stosunki panujące w cesarsko-królewskiej Galicji, Wielki świat Capowic.
W wieku czterech lat zaczęła uczęszczać do prywatnej szkoły tańca i rytmiki Walentyny Szaposznikow-Wiechowiczowej, jednej z prekursorek w Polsce nauki tańca metodą Emila Jaques'a Dalcroze'a.
W 1934 roku wyjechała do Lwowa, gdzie jej ojciec objął posadę nauczyciela akademickiego na tamtejszej Politechnice. Od września 1934 do 1935 roku kontynuowała naukę tańca metodą Dalcroze'a. W 1935 roku została przyjęta do Zawodowej Szkoły Tańca Artystycznego p. Waydowej, do klasy prowadzonej przez Marynę Broniewską. Z jej grupą taneczną występowała we Lwowie i w Katowicach do wiosny 1939 roku.
Małą maturę zdała w czerwcu 1938 roku. Jako początkująca nauczycielka prowadziła zajęcia z rytmiki w Szkole Muzycznej Gonetta (sez. 1938/39), równocześnie jako asystentka nauczycielki uczyła rytmiki w Szkole Muzycznej Anny Niementowskiej (Lwowskie Konserwatorjum Muzyczne im. Karola Szymanowskiego). W 1939 roku od nowo mianowanego dyrektora Teatru Wielkiego we Lwowie, Mieczysława Szpakowicza, otrzymała propozycję zatrudnienia w sez. 1939/40 w charakterze kierownika rytmizacji akcji. Wybuch wojny przeszkodził jednak w realizacji tych planów.
W maju 1941 roku zdała dużą maturę. W tym samym roku została przyjęta na drugi rok Technikum (Studium) Finansowo-Ekonomicznego. Wybuch wojny niemiecko-radzieckiej przerwał dalsze studia. Do końca wojny pracowała jako służąca, pomoc kuchenna i kelnerka.
Po zakończeniu wojny wyjechała do Krakowa. W lutym 1945 roku, z Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego, otrzymała zezwolenie na otwarcie szkoły tańca artystycznego. Szkołę tę prowadziła od maja 1945 do czerwca 1946 roku. W drugiej połowie 1945 roku stanęła przed Państwową Komisją Weryfikacyjną Zawodowego Związku Muzyków RP jako tancerka i pedagog szkół muzycznych. W wyniku pozytywnej weryfikacji 5 września 1945 roku została przyjęta do ZZM RP (nr leg. 4550). Po kilku latach, w maju 1948 roku, po reorganizacji Związku, została członkiem ZZPSK.
We wrześniu 1945 roku rozpoczęła pracę w Krakowskiej Szkole Umuzykalniającej. Na potrzeby rytmiki opracowała samodzielnie program, który po zatwierdzeniu przez Departament Szkolnictwa Muzycznego Ministerstwa Kultury i Sztuki, został wprowadzony do nauczania tego przedmiotu.
Niemal od początku pobytu w Krakowie związała się z Teatrem Miejskim im. Juliusza Słowckiego. Tu m.in. stworzyła scenografię do Antygony Sofoklesa w reż. Teofila Trzcińskiego (21 września 1945). W lutym i w marcu 1946 na scenie teatru poprowadziła dwa występy swoich uczennic. Przedstawienia te dano także w świetlicach podkrakowskich fabryk.
Od września 1946 do marca 1947 roku kierowała zespołem tanecznym Teatru Dramatycznego Marynarki Wojennej w Gdyni. W lutym 1947 roku przygotowała choreografię do Rozkosznej dziewczyny R. Benatzky'ego. Wraz z zespołem dała cykl występów tanecznych na terenie Wybrzeża.
Po rozwiązaniu teatru, w kwietniu 1947 roku została zaangażowana do Teatru Polskiego w Poznaniu. W czerwcu tego samego roku wystąpiła na poznańskiej scenie w roli Błazna w Wiele hałasu o nic W. Shakespeare'a. Była również autorką choreografii do tego przedstawienia.
W lipcu 1947 roku zdała w Łodzi egzamin aktorski przed Państwową Komisją Egzaminacyjną, na czele której stał Bohdan Korzeniewski,
W grudnia 1947 roku, na zaproszenie dyrektora Wilama Horzycy, weszła w skład zespołu aktorskiego i została choreografem Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu. Równocześnie prowadziła Prywatną Szkołę Tańca. W lutym 1948 roku dwukrotnie wystąpiła na scenie teatru.
W drugiej połowie 1948 roku powróciła do Poznania. Grała i przygotowywała choreografię m.in. w Teatrze Polskim, w Komedii Muzycznej, w Teatrze Aktora i Lalki oraz w Teatrze Młodego Widza. W latach 1950-1955 związana była ze scenami Ludowego Teatru Muzycznego w Warszawie oraz Teatrem im. Stefana Jaracza w Olsztynie-Elblągu.
W latach 1955-1963 przebywała w Szczecinie. W tutejszych Państwowych Teatrach Dramatycznych grała, była asystentem reżysera oraz autorką choreografii. W 1956 roku została zaproszona przez Aleksandra Fogla, ówczesnego kierownika artystycznego Teatru Lalek „Rusałka”, do współpracy z tą sceną w charakterze reżysera. W 1958 roku z ramienia szczecińskiego Oddziału SPATiF kandydowała do Miejskiej Rady Narodowej. Zabiegała o utworzenie w Szczecinie ośrodka skupiającego inicjatywy kulturalne oraz wybudowanie w mieście sali widowiskowej.
W 1963 roku powróciła do Torunia, gdzie została aktorką i choreografem Teatru im. Wilama Horzycy. Od 1965 roku aż do przejścia na emeryturę była związana z Bałtyckim Teatrem Dramatycznym im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie. Grała, reżyserowała, zajmowała się choreografią, była korepetytorem baletu. Ćwierćwiecze pracy zawodowej na scenie obchodziła 4 czerwca 1974 roku.
Teatr (Szczecin)
Tytuł | Autor (Adaptacja) | Reżyseria | Forma twórczości | Rola | Teatr | Data premiery |
---|---|---|---|---|---|---|
Miłość, humor i piosenka (program estradowy) | różni autorzy | obsada aktorska | Estrada Szczecińska | 1955 (trasa objazdowa) - Świnoujście, Wolin, Gryfice, Trzebiatów, Kołobrzeg, Białogard, Łobez, Świdwin, Połczyn, Drawsko, Złocieniec, Wałcz, Piła, Złotów, Człuchów | ||
Grube ryby | Michał Bałucki | Marian Godlewski | obsada aktorska | Helena | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 21 października 1955 |
Maturzyści | Zdzisław Skowroński | Aleksander Fogiel | obsada aktorska | Domańska, nauczycielka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 14 stycznia 1956 |
Osiem lalek i jeden miś | Irena Jurgielewiczowa | Wela Lam | reżyseria | Teatr Lalek „Rusałka” | 19 lutego 1956 | |
Lampa Aladyna | Henryk Ryl, Janusz Makarczyk | Aleksander Fogiel | współpraca reżyserska | Teatr Lalek „Rusałka” | 19 maja 1956 | |
Żołnierz i bieda | Samuel Marszak | Aleksander Fogiel | współpraca reżyserska | Teatr Lalek „Rusałka” | 14 lipca 1956 | |
Panie Kochanku | Józef Ignacy Kraszewski | Nina Burska | obsada aktorska | Leosia Puciatówna | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 10 grudnia 1956 |
Pastorałka | Leon Schiller | Ludwik Benoit | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 22 grudnia 1956 | |
Książę i żebrak | (Wela Lam i Aleksander Fogiel) wg Marka Twaina | Wela Lam | adaptacja (wspólnie z Aleksandrem Foglem, reżyseria | Teatr Lalek „Rusałka” | 17 lutego 1957 | |
Skarga przeciw nieznanemu | Georges Neveaux | Stefan Drewicz (i inscenizacja) | obsada aktorska | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 17 maja 1957 | |
Żeglarz | Jerzy Szaniawski | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Iza | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 28 września 1957 |
Las | Aleksander Ostrowski | Jerzy Walden | obsada aktorska | Aksjusza | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 27 marca 1958 |
Awantury w Chioggi | Carlo Goldoni | Aleksander Fogiel | asystent reżysera, choreografia, obsada aktorska | Orsetta | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 17 maja 1958 |
Sen nocy letniej | William Shakespeare | Zbigniew Kopalko | asystent reżysera, choreografia, obsada aktorska | Puk | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 października 1958 |
Pamiętnik Anny Frank | Frances Goodrich, Albert Hackett | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Miep | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 5 maja 1959 |
Madame Sans-Gene | Victorien Sardou | Henryk Lotar | asystent reżysera, choreografia, obsada aktorska | Pani de Bassano, Roussette | państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 3 czerwca 1959 |
Doradca królewski | Kuo Mo-Żo | Aleksander Rodziewicz | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 31 października 1959 | |
Zaczarowana złotówka | Helena Bychowska | Janusz Obidowicz | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 5 marca 1960 | |
Skrzypce, które przynoszą śmierć | Andrzej Makarewicz | Janusz Obidowicz | obsada aktorska | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 1 lipca 1960 | |
Na krakowską nutę | Lesław Mazurkiewicz wg Igrców Adama Polewki | Lesław Mazurkiewicz | obsada aktorska | Klub „13 Muz” Kawiarnia Literacka | 22 sierpnia 1960 | |
Kram z piosenkami | Leon Schiller | Barbara Fijewska | obsada aktorska | Matka; Panna Klara | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 15 września 1960 |
Wieczór twórczości Boya | Tadeusz Boy-Żeleński | Lesław Mazurkiewicz | obsada aktorska | Klub „13 Muz” Kawiarnia Literacka | 3 października 1960 | |
Wielki bluff | Juliusz Głowacki | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Emma Hopkins | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 lutego 1961 |
Sto dni małżeństwa | Marta Gergely | Zdzisław Tobiasz | obsada aktorska | Sekretarka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 1 czerwca 1961 |
Kordian | Juliusz Słowacki | Ryszard Sobolewski | obsada aktorska | Czarownica; Głos daleki kobiety | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 stycznia 1962 |
Umierają dobrzy ludzie... | Ryszard Liskowacki | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Zofia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 maja 1962 |
Damy i huzary | Aleksander Fredro | Józef Gruda | obsada aktorska | Panna Aniela | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 6 czerwca 1962 |
Wesele | Stanisław Wyspiański | Józef Gruda | obsada aktorska | Chochoł; Czepcowa | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 18 stycznia 1963 |
Zdjęcia ze spektakli
Wela Lam (Helena), Wincenty Wesołowski (Burczyński) i Jan Daszewski (Pagatowicz) w Grubych rybach (1955) - fot. Grażyna Wyszomirska
Bibliografia
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, m.in. życiorys własnoręcznie sporządzony przez aktorkę
- Ludzie kultury
- Ludzie związani z teatrem
- Aktorzy
- Aktorzy teatrów lalkowych
- Aktorzy teatrów dramatycznych
- Reżyserzy
- Reżyserzy teatrów lalkowych
- Reżyserzy teatrów dramatycznych
- Tancerze
- Choreografowie
- Pomeranica
- Szczecin
- Koszalin
- Pomeranica - Kultura
- Pomeranica - Aktorzy
- Pomeranica - Reżyserzy
- Pomeranica - Tancerze
- Pomeranica - Choreografowie
- Pomeranica - Biografie
- Pomeranica - Teatr