Jadwiga Drac
| Jadwiga Drac | |||
| tancerka, aktorka | |||
| |||
| Data urodzenia | 13 listopada 1909 | ||
| Miejsce urodzenia | Warszawa | ||
| Data śmierci | 6 lipca 1991 | ||
| Miejsce śmierci | Skolimów | ||
Jadwiga Drac (1909-1991) – tancerka, choreograf, aktorka, sufler, pedagog, działaczka sportowa
Życiorys
Jadwiga Janina Drac (także Jadwiga Drac-Kałużyna, Jadwiga Drac-Daszewska, ) urodziła się 13 listopada 1909 roku w Warszawie. Była córką Aleksandra Draca i aktorki Janiny z Lejczyków, występującej pod pseudonimem Draczewska lub Drac-Draczewska. Uczyła się w ośmioklasowym Gimnazjum Żeńskim przy ul. Marszałkowskiej 64 w Warszawie, które ukończyła 4 czerwca 1930 roku, uzyskując świadectwo dojrzałości.
Równocześnie uczęszczała do Szkoły Tańca Artystycznego Janiny Mieczyńskiej w Warszawie. W 1930 roku otrzymała Świadectwo Nauczycielskie zatwierdzone przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (MWRiOP). W roku akademickim 1931/32 rozpoczęła studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego.
Od najmłodszych lat uprawiała sport. W 1920 roku została zawodniczką stołecznego Klubu Sportowego „Grażyna”. W 1935 roku rozpoczęła studia w warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego na Bielanach. Dyplom uzyskała w 1938 roku. Do wybuchu wojny była asystentką na uczelni.
Okupację niemiecką spędziła w Warszawie. Pracowała jako instruktorka w ogniskach opiekuńczych dla dzieci, gdzie zajmowała się strona taneczną i ruchową widowisk artystycznych. Równocześnie uczyła wychowania fizycznego w XII Szkole Miejskiej. W czasie okupacji działała w podziemiu. Była żołnierzem AK. Brała udział w powstaniu warszawskim. Po powstaniu, w którym straciła cały swój dobytek, przebywała w obozie przejściowym w Pruszkowie. Później mieszkała w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie do stycznia 1945 roku pracowała jako pomoc biurowa w Radzie Głównej Opiekuńczej.
Po zakończeniu wojny wyjechała do Łodzi. Zatrudniła się jako nauczycielka wf w gimnazjum. Powróciła też na scenę jako tancerka i instruktorka tańca. Występowała m.in. w Teatrze Gong (1 stycznia - 30 czerwca 1946) oraz na terenie dawnych fabryk Izraela Poznańskiego, Karola Scheiblera, Ludwika Geyera i Karola Teodora Buhle.
Od 1 lipca 1946 roku związana ze Szczecinem. Była choreografem w Teatrze Polskim Bronisława Skąpskiego (1946), Teatru Komedia Muzyczna Sylwestra Czosnowskiego (1946-1948), Państwowego Teatru Polskiego (1949-1951). W latach 1952-1973 była cenionym choreografem i aktorką Państwowych Teatrów Dramatycznych w Szczecinie.
Równocześnie pracowała jako pedagog. Od września 1946 do 1950 roku była nauczycielką wf i tańca w Technikum Handlowym. W latach 1947-1985 jako wykładowca prowadziła zajęcia w Szkole Baletu i Tańca Artystycznego Jadwigi Wirskiej oraz w, powstałym na tej bazie, Państwowym Ognisku Baletowym. Pracowała również jako instruktorka tańca w świetlicach zakładowych.
Kontynuowała swoje zamiłowania sportowe. Była zawodniczką MKS „Junak” Szczecin (od 1946) oraz sędzią Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki.
Była trzykrotnie zamężna. Pierwszy związek zawarła z Janem Kałużą w listopadzie 1930 roku. Z tego związku miała córkę Magdalenę Dracówną (1940-2019), tancerkę i choreografa. Po śmierci męża (został stracony na Pawiaku w lipcu 1944) wyszła za mąż za Bolesława Balcerzaka (ślub 27 maja 1946). Trzecim mężem był aktor Jan Daszewski.
Od 1988 roku była mieszkanką Domu Aktorów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie, gdzie zmarła 6 lipca 1991 roku.
Twórczość artystyczna (Szczecin)
Teatr
| Tytuł sztuki | Autor | Reżyseria | Forma twórczości | Postać | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Bajka | Michaił Swietłow | Zbigniew Sawan | układ tańca | Państwowy Teatr Polski | 27 października 1949 | |
| Zielony gil | Tirso de Molina | Zbigniew Sawan | choreografia | Państwowy Teatr Polski | 12 stycznia 1950 | |
| Wodewil warszawski | Zdzisław Gozdawa, Wacław Stępień | Jan Perz, Kazimierz Petecki | choreografia | Państwowy Teatr Polski | 3 września 1950 | |
| Wesele Figara | Pierre de Beaumarchais | Edmund Kron | choreografia | Państwowy Teatr Polski | 30 marca 1951 | |
| Statek Derbent | Jurij Krymow | Zespół | choreografia | Państwowy Teatr Polski (scena: Teatr Współczesny) | 1 maja 1951 | |
| Oberżystka | Carlo Goldoni | Andrzej Uramowicz | choreografia | Państwowy Teatr Polski | 20 lipca 1951 | |
| Tu jest nasz dom (wodewil w 2 aktach) | Janusz Cegiełła, Bolesław Rajkowski (autorzy układu) | Ryszard Pietruski | choreografia (wspólnie z Mikołajem Nikandrovem) | Państwowa Organizacja Imprez Artystycznych ARTOS | 1952 | |
| Konkurenci | Aszach Tokajew | Bronisław Kassowski | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 24 czerwca 1952 | |
| Ożenek | Mikołaj Gogol | Emil Chaberski | obsada aktorska | Duniaszka, posługaczka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 31 grudnia 1952 |
| Eugenia Grandet | Honore de Balzac | Kazimierz Brodzikowski | obsada aktorska | Nanon | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 18 marca 1953 |
| Damy i huzary | Aleksander Fredro | Emil Chaberski | obsada aktorska | Zuzia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 3 czerwca 1953 |
| Księżniczka na ziarnku grochu | Hans Christian Andersen | Maria Straszewska | obsada aktorska | Rada Miejscowych Teatrów Dramatycznych | styczeń 1954 | |
| Bosman z „Bajki” | Roman Długosz, Edward Maszewski | Emil Chaberski | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 29 stycznia 1954 | |
| Wujaszek Wania | Antoni Czechow | Maria Straszewska | obsada aktorska | Niania Maryna | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 25 lutego 1954 |
| Na południe od 38 równoleżnika | Thai Dian Czub | Emil Chaberski | obsada aktorska | Kobieta | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 8 maja 1954 |
| Dom lalki (Nora) | Henrik Ibsen | Marian Godlewski | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 1 czerwca 1955 | |
| Wilhelm Tell | Friedrich Schiller | Emil Chaberski | obsada aktorska | Elżbieta | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 6 lipca 1955 |
| Grube ryby | Michał Bałucki | Marian Godlewski | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 21 października 1955 | |
| Igraszki trafu i miłości | Pierre Marivaux | Ewa Kołogórska | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Scena Kameralna) | 26 listopada 1955 | |
| Maturzyści | Zdzisław Skowroński | Aleksander Fogiel | obsada aktorska | Woźniakówna, nauczycielka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 14 stycznia 1956 |
| Henryk VI na łowach | Wojciech Bogusławski | Ludwik Benoit | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 18 lutego 1956 | |
| Neapol miasto milionerów | Eduardo de Filippo | Marian Godlewski | obsada aktorska | Donna Peppenella | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 12 maja 1956 |
| Przepraszam, ale żyję | Włodimir Dychawiczny, Michaił Słobodskoj | Ludwik Benoit | obsada aktorska | Sofia Grigoriewna | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 31 października 1956 |
| Klub kawalerów | Michał Bałucki | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Mina | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 30 listopada 1956; Benefis z okazji 50-lecia pracy artystycznej Zofii Ordyńskiej |
| Mazepa | Juliusz Słowacki | Stefan Drewicz | układ tańca (poloneza) | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 21 lutego 1957 | |
| Chory z urojenia | Molière | Aleksander Fogiel | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Scena Kameralna) | 14 września 1957 na Scenie Objazdowej; 12 października 1957 w Szczecinie | |
| Żeglarz | Jerzy Szaniawski | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Doktorowa | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 28 września 1957 |
| Cyd | Stanisław Wyspiański | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Elwira | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 20 grudnia 1957 |
| Krzesiwo | Hanna Januszewska | Ewa Kołogórska | układ tańca; obsada aktorska | Oberżystka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 26 stycznia 1958 |
| Cezar i Kleopatra | George Bernard Shaw | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Charmian | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 17 kwietnia 1958 |
| Geniusz i szaleństwo | Aleksander Dumas | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Hrabina de Goswill | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 28 czerwca 1958 |
| Sen nocy letniej | William Shakespeare | Zbigniew Kopalko | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 października 1958 | |
| Romans z wodewilu | Władysław Krzemiński | Aleksander Rodziewicz | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 11 października 1958 | |
| Rzymska kurtyzana | Marin Drżić | Henryk Lotar | choreografia; obsada aktorska | Oberżystka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 8 stycznia 1959 |
| Konik Garbusek | Piotr Jerszow | Nina Burska | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 18 lutego 1959 | |
| Maskarada | Michał Lermontow | Henryk Lotar | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 marca 1959 | |
| Maria Stuart | Friedrich Schiller | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Anna Kenedy; Margareta Kurl | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 14 marca 1959 |
| Madame Sans-Gene | Victorien Sardou | Henryk Lotar | choreografia; obsada aktorska | Eliza; Sąsiadka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 3 czerwca 1959 |
| Kram z piosenkami | Leon Schiller | Barbara Fijewska | asystent choreografa, obsada aktorska | Dama III; Matka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 15 września 1960 |
| Doradca królewski | Kuo Mo-Żo | Aleksander Rodziewicz | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 31 października 1959 | |
| Dziewczynka z zapałkami (Próba serduszka) | Tadeusz Kwaśniewski wg Hansa Christiana Andersena | Jerzy Sobieraj | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 17 listopada 1959 | |
| Romeo i Julia | William Shakespeare | Artur Kwiatkowski | układ tańca | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 19 stycznia 1960 | |
| Zaczarowana złotówka | Helena Bychowska | Janusz Obidowicz | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 5 marca 1960 | |
| Młyn | Lope de Vega | Zespół | plastyka ruchu; obsada aktorska | Teodora | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 kwietnia 1960 |
| Opera za trzy grosze | Bertolt Brecht | Zdzisław Tobiasz | obsada aktorska | Molly, prostytutka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 23 marca 1961 |
| Obrona Ksantypy | Ludwik Hieronim Morstin | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Sofrone | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 7 listopada 1961 |
| Kordian | Juliusz Słowacki | Ryszard Sobolewski | obsada aktorska | Kobieta z ludu | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 stycznia 1962 |
| Powrót posła | Julian Ursyn Niemcewicz | Andrzej Dobrowolski | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 1 lutego 1962 | |
| Wesele | Stanisław Wyspiański | Józef Gruda | opracowanie choreograficzne | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 18 stycznia 1963 | |
| Czerwone pantofelki | Paul Kester | Jerzy Wąsowicz | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 31 marca 1963 | |
| W kręgu podejrzeń | Robert Thomas | Ewa Kołogórska | obsada aktorska | Chanel | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 24 listopada 1963 |
| Igraszki z diabłem | Jan Drda | Jan Maciejowski | choreografia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 24 stycznia 1964 | |
| Moralność pani Dulskiej | Gabriela Zapolska | Aleksander Rodziewicz | układ tańca | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 19 lutego 1965 | |
| Balladyna | Juliusz Słowacki | Maria Straszewska | obsada aktorska | Koryfeuszka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 13 marca 1965 |
| Dzieci słońca | Maksym Gorki | Jan Maciejowski | sufler | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 9 października 1965 | |
| Szkoła żon | Molière | Andrzej Ziębiński | sufler | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 grudnia 1965 | |
| Dziady | Adam Mickiewicz | Jan Maciejowski | układ tańca (menuet) | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 marca 1966 | |
| Lekkomyślna siostra | Włodzimierz Perzyński | Aleksander Rodziewicz | sufler | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 9 czerwca 1966 | |
| Niech no tylko zakwitną jabłonie | Agnieszka Osiecka | Barbara Fijewska | asystent choreografa; asystent reżysera; obsada aktorska | Gienia; Gość; Pani; Sąsiadka; Zdradzona Dziewczyna | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 21 marca 1967 |
| Gra miłości i przypadku | Pierre Marivaux | Tadeusz Byrski | sufler | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 17 grudnia 1967 | |
| Antygona | Sofokles | Marek Okopiński | sufler | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 20 września 1968 | |
| Król w kraju rozkoszy | Franciszek Zabłocki | Wanda Laskowska | sufler | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 11 września 1969 | |
| Księżniczka na opak wywrócona | Pedro Calderón de la Barca | Ewa Kołogórska | sufler | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 27 czerwca 1971 | |
| Pelikan | August Strindberg | Jitka Stokalska | sufler | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 czerwca 1972 | |
| Kram z piosenkami | Leon Schiller | Barbara Fijewska | asystent choreografa | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 8 września 1973 |
Zdjęcia ze spektakli
Ryszard Pietruski (Astrow) i Jadwiga Drac w Wujaszku Wani (1954) - fot. Witold Chromiński
Odznaczenia
- 1955 – Złoty Krzyż Zasługi
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Zasłużony Nauczyciel PRL
- Medal Komisji Edukacji Narodowej
- Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego
Nagrody i wyróżnienia
- 1934 – I nagroda (zespołowa) dla Szkoły Tańca Janiny Mieczyńskiej na Międzynarodowym Konkursie Tańca w Wiedniu
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- (j), Jadwiga Dracówna, „Kurier Szczeciński” 1954 nr 109, s. 5
- Teatry dramatyczne w Szczecinie (pod red. Danuty Piotrowskiej), Wyd. Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, Poznań 1965
Inne źródła
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, m.in. życiorys własnoręcznie sporządzony przez artystkę
